Herman; 30 november

Goofy en de vallende appel

De hiernaast staande strip is niet alleen grappig, er zit ook iets waars achter. Want wat vertelt ons dat de natuurwetten niet (tijdelijk) kunnen veranderen? Dat wij iedere dag waarnemen dat sommige natuurwetten in hoofdzaak niet veranderen (we zien bijvoorbeeld elke dag opnieuw dat dingen naar de aarde toe vallen), wil nog niet zeggen dat de natuurwetten voor eeuwig onveranderd blijven. Het is namelijk zeer moeilijk om te bewijzen dat de natuurwetten blijven zoals ze zijn. Hume heeft hier veel over gezegd.

Een gevolg van dit is dat je ook niet zeker weet of de natuurwetten niet toevallig in de loop der jaren veranderd zijn. Hoe weet je bijvoorbeeld zeker dat zo'n 1000 jaar geleden de valversnelling hier op aarde ongeveer zo'n 9,81 meter/s2 bedroeg. Dit weet je niet. Het mag dan wel aannemelijk zijn dat men vroeger van dezelfde valversnelling genoot als nu, zeker weten doe je het niet.

Maar dit is zeer lastig. Zo kan je eigenlijk zeer weinig met de natuurwetten van nu over de dingen van vroeger zeggen. Om dit, hoewel het eigenlijk al evident is, te verduidelijken, een voorbeeld:

Stel in het vacuùm, wat volgens Aristoteles niet bestaat, beweegt eenparig een deeltje. (Plaatje 1). Na verloop van tijd komt het deeltje een kracht tegen, die hem van richting laat veranderen. (Plaatje 2). Na dit alles te hebben gedaan, verdwijnt de kracht uit het leven van het deeltje, en zoals alle deeltjes met een bepaalde snelheid in het vacuùm doen, vervolgt dit deeltje met een eenparige snelheid zijn (veranderde) weg. (Plaatje 3). Na verloop van tijd komt het deeltje een waarnemer W tegen. De waarnemer neemt aan dat het deeltje de eenparige snelheid die het heeft, altijd al heeft gehad en concludeert daaruit dat het deeltje langs plaats F is geweest. Maar U lezers, en ik weten wel beter, want wij kennen het verleden van het deeltje. Het deeltje is nooit langs plaats F geweest!

Omdat we dus niet 100% zeker weten dat de natuurwetten niet zijn veranderd, kunnen we dus ook niet op grond van de natuurwetten van tegenwoordig, 100% zeker weten hoe bepaalde dingen (bijvoorbeeld sterren) er vroeger uitzagen.

Hoewel bovenstaande allemaal zeer waar is, geef ik toe dat het soms wel zinnig is om aan te nemen dat de natuurwetten niet veranderen. Immers als we aannemen dat de natuurwetten wel veranderen, kunnen we helemaal niets over de toekomst of over het verleden zeggen. (Er zijn immers oneindig veel manieren hoe een natuurwet zou kunnen zijn). Als we daarentegen ceteris paribus werken met de natuurwetten van nu, dan kunnen we soms wel tot leuke uitspraken en kunnen we tegen onze buurman zeggen:" Zeg buur, ik heb uitgerekend dat er in het jaar 2010 een meteoriet de aarde raakt. O ja, ik heb natuurlijk wel aangenomen dat de natuurwetten hetzelfde blijven." De buurman vindt dit een angstaanjagende uitspraak want hij twijfelt er niet aan dat de natuurwetten hetzelfde blijven. Met de vorige uitspraak verkrijg je veel meer aanzien dan met de volgende:" Zeg buur, ik heb uitgerekend dat wij eigenlijk helemaal niet kunnen bestaan. O ja, ik heb natuurlijk wel even aangenomen dat de natuurwetten in de toekomst anders zullen zijn dan nu." Met de laatste uitspraak verklaart de buurman jou voor gek, iets wat niet erg is, maar dit was natuurlijk niet de bedoeling!

Ter afsluiting: Zo zie je maar weer waar een strip je toe kan brengen!